برای برپا نگاهداشتن پردازشها و محافظت از اطلاعات بسیار با ارزش و تجهیزات گران قیمت یک مرکزداده در کنار حفظ سلامت افرادی که بطور ثابت یا موردی در فضاهای مختلف آن قرار میگیرند، سیستمهای و تجهیزات مختلف و متفاوتی جهت ایجاد ثبات شرایط الکتریکال و محیطی, ایمنی و امنیت مورد استفاده قرار میگیرند؛ توسط تجهیزات هوشمند و یک برنامه مناسب میتوان این سیستمها و تجهیزات را به تعامل با یکدیگر وادار نمود و مدیریت بهتری بر کنترل سیستم داشت. بطور کل یک مرکزداده هوشمند، مرکز دادهای است که ضمن ایجاد ارتباط و تبادل اطلاعات با تمامی سیستمهای مرتبط، پارامترهای محیطی و الکتریکال فضاها و تجهیزات خود را دائماً برداشت و کنترل کرده و به صورت هوشمند نسبت به تغییرات آنها واکنش مناسب را نشان دهد.
در این راستا برخی از تجهیزات به صورت مستقیم تحت کنترل و ارتباط با سیستم هوشمند قرار میگیرند و برخی دیگر از طریق ارتباط نرمافزاری یا سخت افزاری سیستمی که در آن قرار دارند با سیستم هوشمند ارتباط برقرار میکنند.
تجهیزات مربوط به اندازهگیری دماها، جریانها، رطوبت و غیره تجهیزات تأمین روشنائی فضاهای مختلف، تجهیزات تأمین هوای تازه فضای کاربران و … از جمله تجهیزاتی هستند که جزو دسته اول محسوب شده و مستقیماً میتوانند توسط سیستم هوشمند کنترل گردند؛ دسته دوم معمولاً تجهیزات و سیستمهائی هستند که در فعال نگاهداشتن و ثبات مرکزداده و یا محافظت از آن نقش و اهمیت بالائی را ایفا میکنند و از این رو تحت هیچ شرایطی نباید خللی در کارشان ایجاد شود؛ سیستمهای سرمایشی، سیستم کنترل تردد، سیستم تأمین برق بیوقفه، سیستم برق اضطراری و … از این دست میباشند؛ این سیستمها معمولاً از طریق پنل یا بخش مرکزی خود و یا برنامه کنترلیشان با سیستم هوشمند ارتباط برقرار مینمایند.
ضمن اینکه از خیلی از جهات کلیات سیستمها و تجهیزاتی که در مراکزداده استفاده میشوند یکسان میباشند ولی با توجه به اهمیت، کاربری، وسعت و سیاست مدیران آنها، این سیستمها و تجهیزات در جزئیات و امکانات جانبی میتوانند با یکدیگر متفاوت باشند. از طرف دیگر کارشناسان شرکت ساختمانهای هوشمند آتیه با اتکا به تجربیات تخصصی خود در این زمینه قادرند با انتخاب تجهیزات مناسب تقریباً هرگونه سیستمی در این رابطه را با سیستم هوشمند مرتبط سازند؛ از اینرو در ادامه، ابتدا به برخی از امکاناتی که به صورت عمومی و کلی، شرکت ما توانائی ارائه آن را در قالب سیستم هوشمند دارد (و در نظر تجربه خود بیشترین نیاز مراکزداده نیز محسوب میشوند) پرداخته خواهد شد و در ادامه پرسش خواهیم کرد تا ارائه پیشنهاد فنی و ریالی برای مرکزْداده آن سازمان محترم امکان پذیر شود؛ باشد که مقبول نظر افتد.
- سیستمهائی که به صورت مستقیم توسط سیستم هوشمند کنترل میگردند:
- روشنائی
فارغ از نوع لامپهای مورد استفاده در مراکز داده، کنترل هوشمند سیستم روشنائی در این مراکز این مزیت را به همراه میآورد که با کم کردن میزان نور لامپها (دیم کردن آنها) و یا خاموش کردن برخی از آنها در زمانهائی که شخصی در آن فضا حضور ندارد، ضمن کاهش مصرف انرژی و استهلاک کمتر لامپها همیشه نور لازم جهت مشاهده تصاویر دوربینها وجود داشته و کاربران میتوانند از طریق برنامه مانیتورینگ در هنگام هر زمان لازم بود نور محل مورد نظر خود را (حتی همزمان با تماشای تصویر) براحتی افزایش (یا کاهش) دهند.
از طرف دیگر کاهش مصرف انرژی موجب تولید گرمای کمتر نیز میشود که این امر در فضاهایی که رکها قراردارد دارای اهمیت میباشد.
- اندازه گیری دما
با توجه به تولید گرمای زیاد توسط کامپیوترها و سرورهای متعددی که در مراکز داده در حال پردازش اطلاعات میباشند، بطور خاصی ثابت نگاهداشتن دمای این تجهیزات و فضائی که در آن قرار دارند اهمیت پیدا میکند؛ از اینرو در مراکز داده تجهیزات سرما ساز مختلفی بسته به نوع سرورها و کامپیوترها مورد استفاده قرار میگیرد که ضمن تولید سرما وظیفه ثابت نگاهداشتن دما را بین 20 تا 22 درجه سانتیگراد برعهده دارند.
این سیستمها به صورت کلی در منطقهای که قرار دارند دما را اندازه گیری کرده و بعضاً نمایش نیز میدهند ولی نقش سیستم هوشمند در این خصوص میتواند به عنوان یک کنترل کننده مضاعف در تمامی نقاط مورد نیاز و یک هشدار دهند سریع و هوشمند باشد؛ بدین صورت که با قراردادن سنسورهای دما در نقاط مهم (داخل رکها، راهروی گرم و …) و مشخص کردن آستانه مجاز بالا و پایین برای دمای هر کدام از آن نقاط، ضمن اینکه امکان مشاهده در لحظه این دماها را برای کاربران مجاز برروی نقشه یا تصویر محلهای مورد نظر به صورت گرافیکی فراهم میشود، از طرف دیگر هر گونه تغییر دمایی خارج از بازه تعریف شده بنا به تعاریف مشخص شده برای سیستم هوشمند، میتواند توسط روشهای مختلف و لازم (مثل ارسال پیامک، به صدا در آوردن آژیر، ارسال ایمیل و …) سریعاً به مسئولین مربوطه به صورت خودکار گزارش داده شود.
- اندازه گیری جریان/ولتاژ و کنترل کیفیت تغذیه سیستمها
یکی از مسائل خیلی مهم در مراکز داده ثابت نگاهداشتن ولتاژ و فرکانس برق تغذیه تجهیزات حساس و آگاهی از میزان جریانی است که هر یک از آنها از فیدرهای موازی و پشتیبانی که برایشان در نظر گرفته شده است در لحظه مصرف میکنند.
با استفاده از تجهیزات اندازه گیری مخصوص و مناسب، سیستم هوشمند میتواند کنترل جریان کلیه فیدرهای تغذیه و ولتاژ و فرکانس ورودی را به دست بگیرد و کوچکترین تغییرات و نوسانات خارج از بازههای مجاز را سریعاً به افراد ذی ربط اطلاع رسانی نماید.
- اندازه گیری رطوبت
برای جلوگیری از خشک شدن کابلها و حفظ کیفیت تجهیزات میزان رطوبت هوا در مراکز داده باید بین 40 تا 45 درصد باشد؛ بطور معمول تجهیزات برودتی مورد استفاده در این مراکز با اندازه گیری رطوبت هوا در محلی که خود آن دستگاه قراردارد کنترل میزان رطوبت را در دست میگیرند.
در سیستم هوشمند با قراردادن سنسورهای رطوبت در محلهای مناسب و موردنیاز، امکان کنترل دقیق و مضاعف را به صورت گرافیکی برای کاربران فراهم کرده و تغییر رطوبت و خروج آن از بازه تعریف شده را سریعاً به اطلاع افراد مسئول خواهد رساند.
- سیستم کنترل کیفیت هوا
با توجه به بسته بودن فضاهای مراکزداده و قرارگرفتن بخش مانیتورینگ (بطور معمول در ایران) در مجاور فضای سایت، به مرور کیفیت هوای آنها برای کاربران در حال تردد به سایت و بخصوص ساکن در بخش مانیتورینگ کاهش پیدا کرده و با بازدم افراد حاضر میزان Co2 هوا نیز افزایش میابد.
سیستم هوشمند با استفاده از سنسورهای Co2 و یا سنسورهای کنترل کیفیت هوا میتواند با اندازه گیری و نمایش و مقایسه آن با حدود مجاز، این موضوع را تشخیص و ضمن دادن آلارم لازم با استفاده از ابزارهایی که برای این منظور در نظر گرفته میشود – مانند فرمان به دمپر هوای تازه و یا شیر برقی کپسول اکسیژن – این موضوع را کنترل نماید.
- سیستم تشخیص نشتی آب
وجود تجهیزات برودتی لزوم حضور آب را در مراکز داده اجتناب ناپذیر میکند و از طرف دیگر کوچکترین نشتی آب میتواند برای هر دستگاه الکترونیکی بسیار خطر ساز باشد. از اینرو با استفاده از سنسورهای تشخیص نشتی آب در محلهای لازم و سنسورهای کنترل لِوِل برای دِرین (Drain) تجهیزات برودتی توسط سیستم هوشمند ضمن نظارت بر وضعیت هر یک از این سنسورها میتوان سریعاً از خطرات احتمالی مطلع و اقدام به رفع مشکل پیش آمده نمود.
- سیستم آلارم اخباری هوشمند
همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، یکی از مزایای سیستم هوشمند در مراکز داده جمع آوری و پردازش بیوقفه اطلاعات میباشد؛ ولی به صورت هوشمند و مطابق روالهای از قبل تعریف شده فقط در مواردی که نتیجه این پردازش حاوی اطلاعاتی مهم و حساس در ارتباط با ایمنی، امنیت و برپا بودن سایت باشد، (مستقل از سیستمهائی که در مرکزداده مشغول به کار و ارسال گزارش هستند) این موضوع به روشهای مشخص و به مسئولین بخشهای تعریف شده فوراً خبر داده میشود.
ضمن نمایش وضعیت خاص بر روی نرمافزار سیستم مانیتورینگ، ارسال ایمیل و یا پیامک، به صدا در آوردن بیزر و یا آژیر بخصوص، قطع و وصل چراغها و یا چراغی بخصوص (و یا هر روش دیگر مورد نظر کارفرما)، میتواند تکمیل کنند این سیستم آلارم اخباری باشد.
در بعضی مواقع ارسال آلارم میتواند کاملاً به صورت دستی صورت پذیرد؛ بطور مثال قراردادن یک شستی PANIC در هر فضا و ارتباط آن با سیستم پیامک در خیلی از موارد میتواند موجب جلوگیری از خطرات جانی پیش بینی نشدهای شود.
- سیستم هوشمند مدیریت بحران
درصورت یکپارچه سازی صحیح سیستمها با یکدیگر توسط سیستم هوشمند و با یک پیش بینی یک سناریو، در شرایط بحرانی سیستم هوشمند میتواند نقش مهمی را در کاهش صدمات جانی و مالی ایفا نماید. ضمن اینکه پس از اتمام بحران نیز این سیستم میتواند کمک خوبی در کنترل و عادی سازی شرایط باشد.
بطور مثال در صورتی که حریقی در یکی از فضاهای سایت رخ دهد به گونه ای که نیاز به عمل نمودن سیستم اطفاء باشد، سیستم هوشمند میتواند متناسب با شرایط فیزیکی محل وقوع حریق (از نظر داشتن درب خروج اضطراری و …)، حضور یا عدم حضور افراد در آن زمان و در آن محل، ارتباط مرکز داده با کل ساختمان و مسائلی از این دست، ضمن گزارش شرایط به افراد ذیربط (از طریق پیامک، ایمیل و یا …)، سناریوی مناسب از پیش تعریف شدهای را برای آن شرایط سریعاً (و بدون نیاز به واکنش و دخالت انسانی) به اجرا در آورد و مسئول مربوطه را نیز با گزارش مرحله به مرحله از اجرای صحیح و کامل آن سناریو (و یا توقف آن) مطلع سازد؛ مواردی مانند روشن کردن چراغهای مسیرهای فرار, باز کردن درهای اضطراری یا فرمان به سیستم کنترل تردد برای رفتن در وضعیت اضطرار و گزارش باز شدن یا نشدن درها، گزارش وضعیت سیستم های برودتی و …. میتواند مثالی از این سناریوهای معمول در زمان حریق باشد.
همچنین در صورت عمل کردن سیستم اطفاء، بطور معمول فضائی که حریق در آن رخ داده با گازی که جایگزین اکسیژن هوا میشود (معمولاً FM200 و یا CO2) کاملاً پر میگردد؛ پس از خاموش شدن حریق و جهت هرچه سریعتر قابل استفاده شدن فضای مربوطه برای حضور عوامل انسانی، باید این گاز (یا دود ناشی از حریق) قبل از استفاده مجدد از آن فضا، تخلیه گردد تا خطری برای عوامل انسانی نداشته باشد؛ از اینرو سیستم هوشمند میتواند به صورت خودکار به اگزاستی (Exhausts) که برای این منظور معمولاً پیش بینی میشود فرمان دهد که روشن شود و قبل از آن نیز دمپری که سر راه این اگزاست قرار دارد (تا در شرایط عادی از ورود هوا و حیوانات موذی جلوگیری نماید) را باز کند و سپس بعد از مدتی مشخص (و یا تشخیص مطلوب شدن کیفیت هوا توسط سنسورهای مرتبط با سیستم هوشمند) مجدد شرایط این اگزاست و دمپر آنرا به حالت قبل برگرداند.
- کنترل منابع سوخت برای دیزل ژنراتورها
بطور معمول برای برق پشتیبان مراکز داده (در زمانی که برق شبکه سراسری قطع میگردد) از ژنراتورهای دوگانه سوز یا با سوخت مایع استفاده میگردد تا حتی در مواقعی که گاز شهری نیز قطع شده است تأمین برق مرکز داده دچار وقفه نگردد. از اینرو کنترل منبع و یا منابع سوخت این ژنراتورها دارای اهمیت بسیار زیادی میباشد. سیستم هوشمند میتوان سطح سوخت داخل منابع را بطور دائم کنترل نماید و به صورت خودکار منابع فرعی (که معمولاً کوچک و در مجاور هر دیزل قراردارد) را با قطع و وصل شیرهای برقی مربوطه و خاموش و روشن کردن پمپ از طریق منبع اصلی (که معمولاً بزرگ و در زیرزمین یا محلی مناسب قراردارد) دائماً در میزان مناسب نگاه دارد و در عین حال با کمتر شدن لول منبع اصلی از حد تعیین شده این موضوع را به روشهای مناسب به افراد مسئول گزارش دهد.
نمایش در لحظه و دائم میزان سوخت منابع به صورت گرافیکی، یکی دیگر از مزایای جانبی این سیستم میباشد.
- سیستمهائی که به صورت غیر مستقیم به سیستم هوشمند مرتبط میگردند:
- سیستم دوربینهای مدار بسته
سیستم دوربین مدار بسته جهت کنترل و ثبت وقایع یکی از ملزومات امنیتی مراکزداده میباشند؛ جهت امنیت بیشتر بهتر است این سیستم به صورت مستقل عمل نماید از این رو برای صرفهجویی در فضای ذخیره سازی تصاویر و بازبینی سریع وقایع ضبط شده باید خود سیستم دوربین هوشمند بوده و قادر باشد تا در زمانهائی که صدا یا حرکتی وجود ندارد ضبط تصاویر را متوقف و با کوچکترین صدا یا مشاهده حرکتی از چند دقیقه جلوتر ضبط تصاویر و صدا را شروع و تا چند دقیقه بعد از قطع صدا یا حرکت ادامه دهد.
بدون در نظر گرفتن برند در صورتی که تصاویر با استفاده از دوربین های تحت شبکه برداشت شوند و یا با مُبدلهای موجود بر روی شبکه قرارگیرند (با امکاناتی که در سیستم هوشمند ما وجود دارد) به راحتی میتوان پس از عبور از گذرگاههای امنیتی در صورت قرار داشتن در سطح دسترسی مجاز، از طریق رابط گرافیکی سیستم هوشمند (که خاص هر پروژه ساخته میشود) با انتخاب موقعیت دوربین به راحتی به تصویر هر دوربین دسترسی پیدا کرد.
در صورت نیاز و با توجه به امکانات دوربینهای در نظر گرفته شده میتوان از طریق سیستم هوشمند به دوربینها یا دوربینی خاص فرمان داد تا ضبط تصاویر را شروع و یا در صورت متحرک بودن به سمتی خاص تغییر جهت نماید.
- سیستم کنترل تردد:
همانند دوربین ها استقلال سیستم کنترل تردد نیز از اهمیت خاصی در مرکز داده برخوردار است؛ ولی باید از طریق پنل مرکزی این سیستم بتوان توسط سیستم هوشمند در مواقع ضروری به درها فرمان باز ماند و یا بسته شدن را داد و در این حالت سیستم کنترل تردد باید حتماً بتواند گزارش باز شدن, بازماندن و بسته شدن با جزئیات زمانی و اینکه توسط سیستم هوشمند انجام شده است را ثبت نماید. (مانند مواقع وقوع بحران).
استفاده از کلمه عبور چه از روی کلیدهای پَنِلدار دیده شده در هر فضا و چه از طریق رابط گرافیکی مخصوص آن مرکزداده، برای باز نگاهداشتن درها در مواقع غیر بحران (مثلاً برای حمل نقل تجهیزات) از ویژگیهای سیستم هوشمند ما میباشد.
- سیستمهای برودتی با رطوبت زن:
تولید سرما و رطوبت برای خنگ و مرطوب نگاه داشتن سرورهای در حال پردازش (که برق بسیار زیادی را به گرما تبدیل میکنند،) از جمله الزامات وقفه ناپذیریست که در هر مرکزدادهای وجود دارد؛ جهت جلوگیری از اختلال در کار ادوات تولید کننده سرما ارتباط با این تجهیزات و سیستم باید یکطرفه باشد. به گونهای که در صورت اختلال در مدارها و سیستمهای داخلی، این تجهیزات بتوانند این موضوع و ترجیحاً نوع خطا را از طریق سیستم هوشمند به مسئولین ذیربط گزارش دهند ولی هیچگونه فرمانی از سیستم هوشمند نتوان به این تجهیزات ارسال گردد؛.
بدین منظور یا باید به صورت سختافزاری از طریق IO ها ( درگاههای ورودی و خروجی) موجود روی این دستگاهها یا پورتهای استاندارد RS232, SNMP یا RS485 (درصورت وجود داشتن) و یا از طریق نرمافزاری با فراخوانی نرمافزار مربوطه و یا از طریق پروتکلهای استاندارد TCP-IP باید گزارشات وضعیتی را از این تجهیزات به سیستم هوشمند منتقل کرد.
- سیستمهای تامین برق بیوقفه و پشتیبان (یوپیاس و ژنراتور):
شاه رگ حیاتی سرپا بودن یک مرکزداده تامین برق بدون وقفه برای آن میباشد؛ از اینرو مشابه سایر سیستمهای حیاتی مرکزداده ارتباط سیستم هوشمند با این مرکز به صورت یک طرفه و فقط جهت دریافت و گزارش آلارمهای این سیستم میباشد.
روشهای ارتباط بین سیستم هوشمند با یوپیاسها و ژنراتورها و گرفتن اطلاعات از آنها همانند سیستمهای برودتی که در قسمت قبل توضیح داده شد میباشد.
- سیستم اعلام و اطفاء حریق:
برای هرچه سریعتر و بهتر خاموش کردن حریقهای احتمالی، روشها و گازهای بسیار گران قیمتی در مراکز داده استفاده میگردد؛ از این رو سیستم تشخیص حریق باید سیستم بسیار قوی و با تشخیص کاملاً درست باشد. از طرف دیگر در صورتی که در زمان اطفاء شخص یا اشخاصی در محل حضور داشته باشند این خطر وجود دارد که با جایگزین شدن گاز داخل کپسولهای اطفاء به جای اکسیژن زندگی آنان به خطر بیافتد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که در فاصله تشخیص حریق و به صدا در آمدن آژیر تا فاصله شروع به تخلیه گازهای اطفاء باید یکسری فرآیندهای ایمنی و امنیتی اجرا شود؛ همه دوربینها شروع به ضبط تصاویر بکنند و درهای فرار ابتدا باز شوند و در موقع تخلیه گاز بسته بمانند، چراغهای مسیر فرار روشن بماند و …
ما با در نظر گرفتن یک ارتباط سخت افزاری از طریق پنل سیستم هوشمند با پنل سیستم اعلام و اطفاء حریق به راحتی میتوانیم تمامی فرآیندهای لازم را برای اجرا در زمان حریق و بعد از اطفاء را مطابق خواستههای شما برنامهریزی نموده و به موقع برآورده سازیم.
- رئوس موارد مورد نیاز جهت تهیه LOM و پیشنهاد فنی اختصاصی برای یک مرکزداده
پروتکلهائی که این شرکت برای ارائه سیستم هوشمند پایش خود بکار میگیرد بطور معمول یک یا برخی از پروتکلهای معروف Modbus, TCP-IP, EIB-KNX و SNMP میباشد و جهت امکان ارائه یک پیشنهاد فنی/ریالی مشخص برای این سیستم نیاز هست که در خصوص مواد ذیل اطلاعات موردنیاز به صورت مکتوب به همراه نقشه های مربوطه به این شرکت ارائه گردد:
- تعیین کلی و جزئی سیستمهایی مرتبط با سیستم هوشمند (مستقیم یا غیر مستقیم)، شامل:
- روشنایی: تعداد خطوط روشنائی نرمال و اضطراری که نیاز هست با این سیستم پایش و کنترل گردند.
- سیستم اعلام و اطفاء حریق: قرائت کلی یا تفکیک Fault, Status براساس سنسور، زون و یا پنل؟
- سیستم تأمین برق بیوقفه (UPS): تعداد و مدل دستگاه ها و روش ارتباط (SNMP، Modbus و یا …) و پایش مجزا ی وضعیت باطریها و رک مربوطه در صورت نیاز
- سیستم تامین برق اضطراری (ژنراتور): تعداد، مدل و روش ارتباط؟ و آیا منابع سوخت نیاز به پایش دارند (تعداد و مشخصات)؟
- تجهیزات مربوط به سیستم تهویه مربوط و سیستم سرمایش (و احتمالا گرمایش اتاق NOC): تعداد، مدل و روش ارتباط با تجهیزاتی مانند هواسازها، چیلرها، پمپها و… ؟
- سیستم کنترل تردد و پایش وضعیت دربها: نوع مدل سیستم کنترل تردد به همراه رویش و نوع ارتباط (یک طرفه یا دو طرفه)؟ همچنین تعداد درهایی که نیاز هست وضعیت آنها به صورت مستقل مورد پایش و احیانا کنترل در مواقع خاص قرار گیرند؟
- سیستم نظارت تصویری (CCTV): نوع ارتباط موردنیاز با سیستم هوشمند پایش و مشخصات سیستم؟
- دما: تعداد رکها و فضاهایی که نیاز هست دمای آنها اندازه گیری و مانیتورینگ شود
- پارامترهای فیدرهای تغذیه: تعداد فیدرهایی تغذیه تجهیزات و رکها، که نیاز هست برروی آنها سیستم اندازه گیری و پایش جریان/ولتاژ/فرکانس نصب و راهاندازی گردد.
- رطوبت: تعداد فضاهایی که نیاز به اندازه گیری رطوبت در آنها وجود دارد.
- آیا برای اتاق O.C (و یا سایر فضاهای دیگر با ذکر اسم) نیاز به اندازه گیری Co2 و کنترل کیفیت هوا هست یا خیر؟
- تعداد محلهایی که نیاز به سیستم تشخیص نشتی آب به صورت نقطهای و خطی (به تفکیک) میباشد؟
- بجز رابط گرافیکی و متنی جهت سیستم آلارم اخباری هوشمند چه روشهای دیگری مد نظر هست (همه یا برخی باید به دقت مشخص شود):
- ارسال ایمیل
- ارسال پیامک (SMS)
- به صدا در آوردن بیزر برای موارد هشدار
- به صدا در آوردن آژیر برای موارد خطر
- سایر موارد خاص مورد نیاز
- سایر موارد خاصی که در مرکزداده شما وجود دارد و نیاز به پایش و کنترل دارد.
- نقشه فضاهای مختلف مرکزداده و سیستمهای مختلف مربوطه در هر فضا